B1 Vitamini Nedir? B1 Vitamini Ne İşe Yarar?

B1 vitamini eksikliği vücutta ciddi rahatsızlıklara neden olabilir. Peki B1 vitamini eksikliğinin belirtileri nelerdir? B1 vitamini ihtiyacını karşılamak için hangi gıdalar tüketilebilir? B1 vitamini ne işe yarar?
B grubu vitaminlerinden biri olan tiamin vücut için mühim işlevlere sahiptir. Hayati fonksiyonlar üzerindeki etkisi dolayısıyla eksikliği söz konusu olduğunda ciddi sağlık sorunları ortaya çıkmaktadır. 
B1 eksikliği sonucunda en sık görülen hastalık beriberi hastalığıdır. Tiamin eksikliği oluşmaması için her gün diyette B1 vitamini kaynakları eklenmeli ve tüketilmelidir. Bu makale, B1 vitamini nedir, tiamin nedir, B1 vitamini ne işe yarar, B1 vitamini eksikliği, B1 vitamini hangi besinlerde bulunur gibi sorulara cevap vermek için hazırlanmıştır.

B1 VİTAMİNİ (TİAMİN) NEDİR?
B1 vitamini, büyüme ve gelişmeyi destekleyen, hücrelerin fonksiyonu için görevli bir vitamindir. Temel görevi tüketilen besinleri vücutta enerjiye dönüştürmektir. Diğer B grubu vitaminleri ve C vitamini gibi suda çözünen bir vitamindir. Suda kolay erimesi sebebiyle pişirilme sırasında kolaylıkla pişirme suyuna geçer. Isıya karşı dayanıksız olmasına rağmen asite karşı dayanıklıdır. 
Bitkilerde serbest olarak bulunan B1 hayvanlarda genellikle proteinlere bağlı halde bulunur. B1’in temel kaynakları bitkilerdir. Bazı mikroorganizmalar da tiamin üretebildikleri için hayvanların bağırsaklarında bakteriler tarafından üretilebilir. Ancak insanlar bağırsaklarında üretilen tiaminden faydalanamazlar. 
Vücutta B1 depolanmadığı için her gün diyetle alınması gerekmektedir. Günlük alınması gereken tiamin miktarı yetişkin erkeklerde 1.2 mg, yetişkin kadınlarda 1.1 mg’dır. Ancak B1 gereksinmesi bazı durumlarda artar. Bu durumlara alkol tüketiminin artması, enfeksiyonlar, büyüme gelişme dönemi, gebelik dönemi örnek verilebilir.

B1 VİTAMİNİ NE İŞE YARAR?

Besinlerle alınan tiamin bağırsaklardan emilir. Vücuttaki dokuların tiamin depolama oranı çok azdır. Tiamin en yoğun olarak karaciğer, kalp ve böbreklerde bulunur. Bu dokuları iskelet kası ve beyin dokusu izler. Tiamin vücut tarafından gerekli noktalarda kullandıktan sonra kullanılmayan bir kısmı idrarla dışarı atılır. 
B1 vitaminin vücudumuzdaki en önemli görevi besinlerin enerjiye çevrilmesine yardımcı olmasıdır. 

B1 Vitamininin Görevleri Şu Şekilde Sıralanabilir: 
Tiamin vücuttaki bazı metabolik döngüler için yardımcı enzim rolündedir. En çok karbonhidrat metabolizmasında görev alır. Karbonhidratların yıkımını ve vücutta kullanılmasını sağlar. Bu nedenle karbonhidrat oranı yüksek diyetlerde tiamin ihtiyacı fazlalaşır. 
Enfeksiyonlarla savaşmada etkilidir. Ciddi enfeksiyonlarda hayatı etkileyen olumsuz etkilere karşı vücudu korur.
Ruh halini dengelemede etkilidir. Depresyon belirtilerini hafifletebilir.
Şeker hastalığında yüksek kan şekerini düşürmede ve insülin seviyesini normale indirmede etkisi vardır. 
Konsantrasyon sağlama ve odaklanmayı kolaylaştırma işlevi görür. Beyin sağlığı üzerindeki etkisi dolayısıyla moral vitamini olarak da bilinir.
Kalp sağlığını ve sinir sistemini destekler. Kalbin doğru çalışmasını sağlar. Nörolojik sistemde kaslarla sinirler arasındaki bağlantının sağlanmasına destek olur.

B1 VİTAMİNİ EKSİKLİĞİNDE NELER OLUR? 

Tiamin eksikliğinde genellikle vücutta sinir ve sindirim sistemi problemleri görülür. Bu belirtilere şunlar örnek gösterilebilir:

İştah Azalması: Tiaminin beyinde açlık ve tokluk hormonlarını düzenlemede etkisi olduğu var sayılıyor. Bu nedenle tiamin yeteri miktarda alınmadığında bireyler tok hissetme eğilimde olup daha az besin tüketebilir. Bunun sonucunda da kilo kayıpları görülebilir.

Yorgunluk: Tiaminin enerji metabolizmasındaki rolü nedeniyle eksik alındığı zaman yorgunluk, halsizlik ortaya çıkabilir. Birey yeteri kadar besin tüketse de vücutta tiamin olmadığı için besinlerin enerjiye dönüşmesi zorlaşacaktır. Tiamin eksikliğinin en sık görülen belirtilerinden biridir.
Sinirlilik Hali: B1 vitamini eksikliği ruh halinde değişikliklere neden olabilir. En net görülen ruh hali değişikliği ise öfke kontrolünde zorluktur. Ayrıca bilinç bulanıklığı da görülebilir.
Kol ve bacaklarda uyuşukluk: Tiamin eksiklikliği ekstremitelerde uyuşukluk ve karıncalanma ile de kendisini gösterebilir. Bunun sebebi tiaminin sinir sistemindeki görevinden kaynaklanır. Tiamin vücutta eksikse sinir iletimi sekteye uğrayabilir. Tedavi edilmezse daha ciddi hasarlara neden olabilir.
Görme Problemleri: B1 vitamini görmeyi sağlayan optik sinirlerin doğru çalışabilmesi için gereklidir. Eksikliğinde bulanık görme gibi göz kusurları oluşabilir. Aynı zamanda polipödem olarak bilinen göz hasarı da meydana gelebilir. 
Bulantı ve Kusma: Tiamin eksikliğinde en çok görülen belirtiler sindirim sistemi üzerindedir. Özellikle bulantı veya kusma görülür.
Beriberi: Uzun süre tiaminden eksik beslenmek beriberi hastalığına neden olabilir. Belirtileri en çok sinir sistemi üzerindedir. Bunun yanında eklemlerde şişlikler ve ağrılar, refleksleri kontrol etmekte zorluk, ekstremitelerde uyuşukluk, denge kaybı, kalp yetmezliği, kalp çarpıntısı da görülebilir. Gereken zamanda tiamin verilmezse beriberi hastalığı ölümle sonuçlanabilir. 
Beriberi yaş ve kuru olarak ikiye ayrılır. Yaş beriberide ödem eşlik eder ve akut olarak görülür. Kalp yetmezliğine neden olabilir ve acil müdahale gerektirir. Kuru beriberi ise ödem görülmez ve kronik seyreder. Alkol tiaminin bağırsaklardaki emilimini azalttığı için alkoliklerde beriberi görülebilir.
Wernicke-Korsakoff Sendromu: Şiddetli tiamin eksikliğinde meydana gelebilir. Beriberide olduğu gibi etkileri daha çok sinir sistemiyle ilgilidir. Bilinç bulanıklığı, halüsinasyonlar, hafıza kaybı görülebilir. 

B1 VİTAMİNİ NELERDE BULUNUR?

Tiamin daha çok bitkilerde bulunur. B1 açısından en zengin gıdalar şunlardır:

-Buğday,
-Tam buğday unu,
-Bulgur,
-Ekmek,
-Nohut, fasulye, mercimek gibi kurubaklagiller,
Ceviz, badem gibi kuruyemişler,
Bunların dışında tiamin suda çözünen bir vitamin olduğu için besinler suda pişirilip daha sonra pişme suyu atılırsa B1 kaybı olur. Aynı zamanda yemeklere eklenen soda da tiamin kaybına sebep olabilmektedir. Pişirme suyunu dökmemek tiamin kaybı olmaması için çok önem taşır. 

Mayada da tiamin vardır. Dolayısıyla mayalı ekmek mayasız ekmeğe göre daha fazla B1 barındırır.

Kaynak: METİN KARİP -Haber Merkezi